بدون شک شما نیز بار‌ها کلمه اضافه کاری را شنیده‌اید و با آن آشنایی دارید. در ظاهر این کلمه بسیار ساده بوده و معنای واقعی آن با توجه به خود کلمه اضافه کاری قابل درک و فهم است. اما این کلمه به ظاهر ساده از سوی افراد مختلف و صاحب نظر و قانون دارای ریزه کاری های خاصی می‌باشد.
نحوه محاسبه اضافه کاری برای افراد شاغل و کارگران که قشری پرتلاش و زحمت کش هستند بسیار مهم می‌باشد. ما در این مطلب سعی کرده‌ایم که شما را با مفهوم دقیق اضافه کاری و قوانینی که در این خصوص از سوی وزارت کار تصویب شده آشنا کنیم تا با حق و حقوق قانونی خود بیشتر آشنا شده و در پی مطالبه صحیح و درست آن باشید.
ساعات کاری
تمامی کارگران در طول روز موظف هستند که مدت زمان مشخصی را مشغول به کار باشند. میزان زمانی که از سوی وزارت کار و با توجه به ماده ۵۱ قانون کار تعیین شده است ۸ ساعت در طول شبانه روز و در یک هفته ۴۴ ساعت می‌باشد.
البته در این مورد نیز استثنا وجود دارد و کارگر و کارفرما میتوانند با توافقی که با یکدیگر می‌کنند این مدت زمان را در طول روز افزایش و یا کاهش دهند ولی به طور کلی مدت زمان انجام کار در طول یک هفته نباید از ۴۴ بیشتر باشد. به عنوان مثال در برخی از موسسات و شرکت ها ما شاهد هستیم که روزهای ۵ شنبه تعطیل بوده و یا فقط تا ظهر مشغول به فعالیت هستند و میزان مجاز فعالیت در طول هفته را که ۴۴ ساعت است در بین روزهای هفته تقسیم می‌کنند.
اضافه کاری یعنی چه؟
در برخی از مواقع طبق توافقی که بین کارفرما و کارگر صورت میگیرد کارگر مدت زمان بیشتری را درروز به فعالیت و کار مشغول میشود این تایم اضافه که بیشتر از ۸ ساعت در طول شبانه روز است را اضافه کاری می‌گویند و اینکه این تایم اضافه کاری هم می‌تواند در محل کار سپری شود و هم در محیطی خارج از محل کار.
برای انجام اضافه کاری کارفرما موظف است که مبلغی را اضافه بر حقوق ثابت به کارگر خود پرداخت کند که این میزان از مبلغ اضافه از سوی قانون کار تعیین و مشخص شده است و این مبلغ معمولا در پایان ماه به همراه حقوق و دستمزد دریافتی به کارگران پرداخت میشود.
شرایط محاسبه اضافه‌کاری
خوب است به این نکته بسیار مهم توجه داشته باشید که اولا اضافه‌کاری با توافق طرفین یعنی کارگر و کارفرما انجام شده و همچنین ساعت کاری که یک کارگر در طول هفته باید مشغول به فعالیت باشد پر شده باشد در این صورت است که تایم اضافه‌ای را که کارگر مشغول به کار و فعالیت است جزو زمان اضافه کاری محاسبه می‌کنند. هیچ گاه نباید میزان زمان اضافه کاری در طول یک ماه بیشتر از مدت زمان عادی کار باشد.
نحوه محاسبه اضافه‌کاری
اگرمی‌خواهید میزان دقیق مبلغی را که در اضای اضافه کاری دریافت می‌کنید بدانید باید بگوییم که این مبلغ معادل ۴۰% میزان حقوق روزانه شماست. یعنی شما به ازای کار در طول یک روز برای هر ساعت مبلغ مشخصی را دریافت می‌کند.
در زمان اضافه کاری شما باید ۴۰% به مبلغ دریافتی خود در یک ساعت اضافه کنید. به صورت ساده‌تر اگر میزان دریافتی شما برای یک ساعت کار ۲۰۰ تومان است در صورت اضافه کاری مبلغ دریافتی یک ساعت کار شما ۲۸۰ تومان خواهد بود.
نکات مهم در خصوص اضافه کاری
✅ طبق ماده ۶۱ قانون کار، اضافه کاری برای کارگرانی که تمام یا بیشتر از نصف ساعت کاری آنها در ساعت های ۲۲ تا ۶ بامداد است، غیر مجاز می‌باشد. وطبق این قانون سپردن کار اضافی به کلیه کارگرانی که کارهای خطرناک و سخت و همچنین کار شبانه دارند، مجاز نبوده و ممنوع می‌باشد.
✅ بیشترین زمانی که برای اضافه‌کاری در طول شبانه روز تعیین شده‌است ۴ ساعت می‌باشد. در صورت تمایل به انجام اضافه کاری برای ساعات بیشتر کارفرما و کارگر میتوانند با هم توافق کنند.
✅ حق بیمه و دیگر مزایایی که برای کارگران در ساعات اضافه کاری تعیین میشود در شرکت‌ها و ارگانهای مختلف متفاوت می‌باشد. در برخی مراکز این امکان وجود دارد که بیمه و مزایای دیگری برای این ساعات در نظر گرفته شود و در مراکز و مجموعه‌های دیگر نیز امکان دارد عکس این موضوع وجود داشته باشد.
✅ طبق ماده ۵۳ قانون کار، کارگری که از ساعت ۶ صبح تا ساعت ۲۲ مشغول به کار و فعالیت است روز کار حساب میشود و کارگری که از ساعت ۲۲ تا ۶ صبح روز بعد کار می‌کند، نیزشب کار محسوب میشود اگر قسمتی از کار در روز و قسمت دیگری در شب انجام شود آن کار مختلط محسوب میشود و آن قسمت از کار شب دستمزد فوق العاده شب کاری معادل ۳۵% مازاد بر دستمزد هر ساعت عادی به کارگران غیر نوبتی تعلق میگیرد.
بنابراین اگر کارگری که ساعت کاری او در حالت عادی شیفت صبح و عصر است، برای انجام اضافه کاری فراخوانده‌شود، باید به آن علاوه بر ۴۰ درصد اضافی برای اضافه کار، ۳۵ درصد هم جهت کار در شب پرداخت شود.
✅ توجه کنید که چون مزد یک ساعت کار اضافی ۴۰ درصد بیشتر از مزد همان میزان کار معمولی است، پس نمی‌توان ساعاتی را که کارگر با تاخیر شروع به کار کرده و یا زودتر از زمان مقرر شده، از کارگاه خارج شده است را با کار اضافی مبادله و جابجا کرد. هر کدام از آن ها را باید به شیوه‌ای جداگانه محاسبه کرد.
✅ بر اساس قانون ۸۳ هر گونه دادن کار اضافی به افراد نوجوان کمتر که از ۱۸ سال سن دارند، غیر مجاز است و با کسانی که تخلف کنند قانون برخورد خواهد کرد. و هیچ فرقی نمی‌کندکه این اضافه کاری با تمایل و خواست کارگر بوده و یا درخواست کارفرما.
سامانه حضور و غیاب آنلاین دینگ
